Türkiye’de milyonların yıllardır beklediği emeklilik hakkı, özellikle EYT kapsamına giremeyen çalışanlar için hâlâ karmaşık bir tablo oluşturuyor. Yaş, prim ve sigortalılık süresi şartlarını tamamlayamayan yüz binlerce kişi, “Bu süreci nasıl öne çekebilirim?” sorusunun cevabını arıyor.
Uzmanların son değerlendirmeleri ise mevcut mevzuatta yer alan bazı özel uygulamaların, çalışanların tahmin ettiğinden çok daha fazla avantaj sunduğunu ortaya koyuyor. Kadınların doğum borçlanmasından askerlik hizmetinin sağladığı geriye çekme imkanına, ağır iş kollarının yıpranma payından engelli çalışanlara tanınan haklara kadar pek çok formül, emeklilik yaşını belirgin şekilde öne alabiliyor. Üstelik bazı şartlarda yıllar kadar büyük bir fark oluşurken, bazı yöntemlerde yalnızca tek bir rapor bile emeklilik kapısını açıyor.
Kadınlar İçin Çocuk Üzerinden Sağlanan Hak: “Sessiz Güç”
Kadın sigortalılar için en dikkat çekici avantajlardan biri, doğum borçlanmasıyla kazanılan prim günleri. Mevzuata göre üç çocuğa kadar yapılan borçlanmalarda toplam 2160 gün, yani altı yıllık bir prim kazanımı elde edilebiliyor. Bu sayede yıl ve prim eksiği bulunmayan bir anne, yalnızca doğum borçlanması sayesinde yıllar önce emekli olabiliyor. Buradaki kritik ayrıntı, çocukların sigorta başlangıcından önce dünyaya gelmiş olması. Bu şart sağlandığında, prim kazancı yalnızca süreyi tamamlamakla kalmıyor, işe giriş tarihini de geriye çekerek emeklilik yaşını önemli ölçüde azaltıyor.
Staj sigortası sonrası doğan çocuklarda da aynı avantaj geçerli. Bazı kadın çalışanlar, yalnızca bu borçlanma ile EYT kapsamına girerek yıllar önce emekli olma hakkı kazandı. Uzmanlara göre, erken emeklilikte kadın sigortalıların en çok gözden kaçırdığı bu detay, sistemin en güçlü formüllerinden biri kabul ediliyor.
Erkekler İçin Altın Fırsat
Erkek çalışanlar açısından en etkili yöntem ise askerlik borçlanması. Sigorta başlangıcından önce yapılan askerlik süresinin borçlanılması, işe giriş tarihinin borçlanılan gün kadar geriye alınmasını sağlıyor. Bu uygulama, çoğu zaman bir hatta iki yıl erken emeklilik imkanı doğuruyor. 8 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olup normalde EYT’den yararlanamayan birçok kişinin, askerlik borçlanması sayesinde EYT kapsamına dahil edildiği örnekler son yıllarda sıkça kaydedildi.
Uzmanlara göre, askerlik süresi borçlanması yalnızca prim kazandıran bir seçenek değil; doğrudan emeklilik yaşını düşüren stratejik bir araç. Özellikle ilk sigorta girişinin kritik tarihlere çok yakın olduğu dosyalarda, bu yöntemin sonuçları çarpıcı oluyor.
Kısmi Emeklilik Kapısı: “Düşük Primle Çıkış İmkanı”
Kamuoyunda “10 yıl primle emeklilik” olarak bilinen kısmi emeklilik modeli, 15 yıl sigortalılık ve 3600 gün şartlarını yerine getirenlere yaş bekleyerek emekli olma hakkı tanıyor. Kadınlarda yaş şartı 50’den başlayıp 58’e kadar çıkarken, erkeklerde 55’ten 60’a kadar değişiyor.
Bu uygulama özellikle 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için geçerli. Sonrasında ise prim şartı 4500 güne, süre şartı ise 25 yıla yükseliyor. Prim gününü tamamlayıp iş hayatından erken çekilmek isteyenlerin en sık başvurduğu yöntemlerden biri olarak biliniyor.
Malulen Emeklilik: “Tek Şart: Yüzde 60 Rapor”
Çalışma gücünün yüzde 60 ve üzeri kaybına yönelik rapor alan sigortalılar, yalnızca 1800 gün primle malulen emekli olabiliyor. Bu modelde yaş şartı bulunmuyor. SGK’nın sevkiyle alınan sağlık kurulu raporu onaylandığında maaş bağlanıyor. Ancak malulen emeklilikte çalışma yasak olduğu için emekli aylığı, kişi yeniden çalışmaya başladığında kesiliyor.
Vergi İndirimiyle Yaşın Ortadan Kalktığı Model
En az yüzde 40 engellilik oranına sahip çalışanlar, vergi indirimi aldıklarında yaş şartına tabi olmadan 15 yıl 3600 günden başlayarak 18 yıl 4680 güne kadar değişen şartlarla emekli olabiliyor. Bu modelde çalışanlar emekli olduklarında çalışma haklarını kaybetmiyor; maaşları da kesilmiyor. Özellikle iş gücü kaybı bulunan çalışanlar için en avantajlı yöntemlerden biri olarak dikkat çekiyor.
Yıpranma Payı: “Ağır İş Kollarının Gizli Emeklilik Artısı”
Madencilerden gemi adamlarına, gazetecilerden radyasyonla çalışan personele kadar birçok meslek grubu, görevleri gereği yıpranma payı hakkına sahip. Bu hak sayesinde yıllık çalışmaya ek prim günleri ekleniyor, eklenen sürenin yarısı da emeklilik yaşından düşülüyor. Ayrıca uygulama, sigorta başlangıcını da daha eski bir tarihe taşıyarak hem prim hem yaş avantajı sağlıyor.
Engelli Çocuk Sahibi Anneler İçin Ek Prim
Başkasının bakımına muhtaç düzeyde engelli çocuğu bulunan annelerin 1 Ekim 2008 sonrası primlerinin dörtte biri, toplam primlerine ekleniyor. Bu süre aynı zamanda yaş şartından da düşülüyor. Böylece dört yıl çalışan bir anne, sistemde beş yıl çalışmış sayılıyor ve erken emeklilik hakkı elde ediyor.
Bu yedi yöntem, EYT kapsamı dışında kalan sigortalılara farklı kapılar açarken, uzmanlar özellikle kişisel sigorta tarihinin ve prim dökümünün detaylı incelenmesi gerektiğini belirtiyor. Çalışanların dosyalarındaki tek bir günün bile, emeklilik yaşını yıllarca öne çekebileceği ifade ediliyor.
