Akıllı telefonların batarya performansının zamanla düşmesi çoğu kullanıcı için kaçınılmaz bir durum olarak görülüyor. Ancak son teknik incelemeler, bu yıpranmanın büyük bölümünün cihazların nasıl kullanıldığından ziyade, her gün tekrarlanan şarj düzenlerinde saklandığını ortaya koyuyor. Özellikle sıcak şarj cihazları, yatarken fişe takılı bırakılan telefonlar ve gün içinde yapılan tam dolumlar, pillerin iç yapısında geri dönüşü olmayan bir baskı oluşturuyor.
Birçok kişi farkında olmadan cihazını saatlerce yüzde 100 seviyesinde tutarken, bu davranışın lityum-iyon hücrelerde nasıl kısa vadeli bir aşınma yarattığı yeni testlerle netleşti.
Son veriler, telefonlarını her gün tamamen dolduran kullanıcıların birkaç yüz şarj döngüsü sonrasında kapasite kaybını belirgin şekilde hissettiğini gösteriyor. Ekran açık kalma süresinin kısalması, daha sık şarja ihtiyaç duyulması ve erken yaşlanan pillerin değiştirilme maliyeti, bu döngünün pratik sonuçları arasında yer alıyor. Üreticilerin son yıllarda cihazlara eklediği koruma ayarlarının, tam da bu tabloyu hafifletmek için tasarlandığı anlaşılıyor.
Pil Ömrünü Kısaltan Asıl Baskı
Lityum-iyon bataryaların en üst voltaj aralığında uzun süre kalması, hücrelerde yoğun bir elektriksel stres oluşturuyor. Bu durum, anot yüzeyinde metalik birikimlerin artmasına ve koruyucu katmanların kalınlaşmasına yol açarak kapasiteyi kalıcı biçimde düşürüyor. Isı yükseldiğinde süreç daha da hızlanıyor. Bağımsız laboratuvarların raporları, yüzde 20 ile yüzde 80 arasında çalışan pillerin, tam dolumla kullanılan pillere kıyasla yüzlerce döngü daha uzun dayandığını doğruluyor.
Kullanıcı tarafında bu fark, daha kısa çalışma süresi ve giderek artan şarj bağımlılığı olarak kendini gösteriyor. Bu nedenle uzmanlar, telefonun mümkün olduğunca yüzde 40–80 bandında tutulmasını, yalnızca zorunlu durumlarda tam dolum yapılmasını öneriyor. Yapılan karşılaştırmalar, ortalama bir bataryanın yüzde 100 seviyesinde yaklaşık 300–400 döngüde yüzde 70 sağlığa gerilediğini, orta seviyede kullanıldığında ise bu sürecin 500–800 döngüye kadar uzayabildiğini gösteriyor.
Üreticilerin Gizli Silahı
Pek çok büyük marka, son yıllarda batarya sağlığını koruyan yerleşik şarj sınırlayıcıları geliştirdi. Bu özellikler çoğu zaman cihazlarda kapalı geliyor ve kullanıcılar tarafından fark edilmiyor.
Apple’ın optimize şarj sistemi cihazı genellikle yüzde 80’de durdurup sabah rutiniyle birlikte tamamlıyor. Samsung’un pil koruma ayarı en üst seviyeyi yaklaşık yüzde 85’e sabitliyor. Sony ve Asus ise kullanıcıya yüzde 60, 80 veya 100 seçenekleri sunarak daha sert bir kontrol sağlıyor. Bu tek ayarın etkinleştirilmesi, pil ömrünü aylarca uzatabilen en hızlı çözüm olarak değerlendiriliyor.
Isı, kullanılan şarj yüzeyi, kılıf kalınlığı ve yoğun uygulama yükü gibi çevresel faktörler de pillerin eskime sürecini belirgin biçimde etkiliyor. Şarj sırasında telefonu yastık altı, sıcak masaüstü veya güneş gören bir yüzeyde bırakmak, hücre sıcaklığını kısa sürede artırarak yıpranmayı hızlandırıyor. Günlük kullanımda kısa aralıklarla yapılan küçük şarjlar ise uzun süreli, tam dolum seanslarına göre çok daha nazik kabul ediliyor.
Akıllı telefonların yıllık değiştirme oranının yüksek olduğu bölgelerde, batarya ömrünün uzatılması yalnızca bireysel tasarruf sağlamıyor; yeni cihaz üretimini geciktirerek çevresel etkiyi de düşürüyor. Uzmanlar, doğru şarj alışkanlıklarının tek başına bir cihazın kullanım süresini en az altı ay uzatabileceğini belirtiyor.
