Türkiye, son yıllarda hızla boşalan köylerin yeniden yaşam merkezi haline getirilmesi için kapsamlı bir dönüşüm programını gündemine aldı. Köy nüfusunun 2000’li yıllardan bugüne dramatik biçimde düşmesi, tarımsal üretimin yaşlanması ve kırsalda ekonomik çeşitliliğin giderek daralması üzerine hükümet, 2026 yılında yürürlüğe girmesi beklenen “Tersine Göç ve Kırsal Kalkınma Programı” için hazırlıklara hız verdi.
Program, köyüne geri dönmek isteyen vatandaşlara hibe desteklerinden altyapı yatırımlarına, üretim teşviklerinden yenilenebilir enerji projelerine kadar geniş bir çerçevede imkanlar sunacak. Köy ve belde nüfusunun ağırlıklı olarak yaşlılardan oluşması, gençlerin üretimden uzaklaşması ve kırsalın cazibe kaybı bu adımı kaçınılmaz hale getirirken, yeni modelin Türkiye’nin kırsal yapısında uzun yıllardır beklenen dönüşümü başlatması bekleniyor.
2000’li yılların başında toplam nüfusun neredeyse üçte birinin köylerde yaşadığı Türkiye’de, bugün bu oran yüzde 6’lara kadar gerilemiş durumda. Resmî veriler köy ve belde toplam nüfusunun yaklaşık 5,7 milyon kişiye düştüğünü, bu grubun yarısından fazlasını ise 60 yaş üzerindeki bireylerin oluşturduğunu ortaya koyuyor. Tarım dışı sektörlere yönelen genç nüfusun büyük şehirlere akın etmesi, kırsalın üretim kapasitesini zayıflatırken, köylerin sosyal yapısını da derinden etkiledi. Hükümetin yeni programı tam da bu tablonun yeniden tersine çevrilmesi amacıyla planlanıyor.
Kapsamı Geniş Destekler
Yeni kırsal dönüşüm programı, yalnızca tarımsal faaliyetlere değil, kırsalda ekonomik çeşitliliği artıracak tüm girişimlere odaklanıyor. Hazırlanan taslakta aile işletmelerine yatırım desteklerinin artırılması, kooperatiflerin güçlendirilmesi, organik üretim projelerinin yaygınlaştırılması ve zanaatkarlık ile turizm eğitimlerinin desteklenmesi gibi adımlar yer alıyor.
Yenilenebilir enerji sistemleri kurmak isteyen girişimcilere özel teşviklerin hazırlanması, pilot illerde biyoçeşitliliği korumaya yönelik çalışmaların yürütülmesi ve kırsal altyapının iyileştirilmesi de paketin önemli başlıkları arasında öne çıkıyor.
Köye Dönene Hibe Planı
Programa dahil olmak isteyen vatandaşlara sağlanacak hibelerin kapsamı ve tutarı üzerinde çalışmalar devam ediyor. Şimdilik resmî bir başvuru ilanı bulunmasa da, hazırlıkların Cumhurbaşkanlığı 2026 Programı ile eş zamanlı olarak tamamlanması bekleniyor. Hibe desteği, özellikle kırsalda kendi işini kurmak isteyen genç nüfusu hedef alırken, şehirden köye dönüşü cazip hale getirecek ek düzenlemelerin de pakete eklenmesi gündemde. Başvuruların hangi kanallar üzerinden alınacağı, hibe şartları ve değerlendirme kriterlerinin ise önümüzdeki aylarda netleşmesi öngörülüyor.
Yetkili birimlerin hazırladığı taslağa göre programın uygulanmasıyla birlikte, köylerde ekonomik faaliyetlerin güçlenmesi, genç nüfusun yeniden kırsala yönelmesi ve üretimin çeşitlenmesi hedefleniyor. Projenin uzun vadeli amaçları arasında, kırsal bölgelerde sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması ve şehir-kırsal dengesinin yeniden kurulması da bulunuyor. Yakında kamuoyuna duyurulması beklenen ek ayrıntılar, Türkiye’nin kırsal yapısında yeni bir dönemin kapısını açabilir.
